به گزارش اصفهان زیبا؛ مدتی پیش خبر اعطای وامی با عنوان وام خرید مسکن که مبلغ کلی آن ۹۶۰ میلیون تومان است، به گوش رسید که با توجه به هزینه‌های خرید مسکن و قیمت آن در پایتخت و کلان‌شهرها به نظر نمی‌رسد کافی و تأثیرگذار باشد.
درحالی‌که استفاده از وام مسکن، همواره یکی از روش‌های پرکاربرد تأمین مالی در بخش خرید و ساخت واحدهای مسکونی بوده، طی سال‌های اخیر، نه‌تنها کارایی وام‌ها در پوشش هزینه‌های ساخت و خرید مسکن افزایش نیافته است، بلکه متقاضیان علاوه بر معضل ناکارآمدی وام، با مشکل در استطاعت نبودن اقساط ماهانه وام‌ها نیز مواجه بوده‌اند.
این دو مشکل اکنون، بیش از هر زمان دیگری نمایان است.آن‌طور که آمارها نشان می‌دهد، قیمت مسکن از مرداد ۱۴۰۲ تا مرداد امسال، نزدیک به ۱۲,۸ میلیون تومان به ازای هر مترمربع در برخی نقاط گران‌تر شده است و دولت به سبب این گرانی، تصمیم گرفته مبلغ وام مسکن را افزایش دهد و آن را به ۹۶۰ میلیون تومان برساند. ازآنجاکه یکی از اصلی‌ترین منابع مالی مردم برای ورود به بازار مسکن، وام خرید است، این افزایش مبلغ تسهیلات می‌توانست خبر خوبی باشد؛ اما واقعیت اینجاست که اثرگذاری آن حداقلی شده است. منبع اصلی پرداخت وام مسکن، اوراق حق تقدم یا همان تسه است؛ به‌این‌ترتیب گیرندگان وام می‌توانند ۸۰۰ میلیون تومان وام مسکن و ۱۶۰ میلیون نیز وام تعمیر یا همان جعاله دریافت کنند. برای دریافت این تسهیلات، متقاضیان باید معادل دو برابر رقم وام یعنی 1920 برگه اوراق حق‌تقدم وام مسکن (تسه) را خریداری کنند. بررسی معامله‌های اوراق حق تقدم نشان می‌دهد قیمت هر برگ حدود 127 هزار تومان است که در مقایسه با اواخر سال گذشته حدود 25هزار تومان ارزان‌تر شده است؛ بنابراین متقاضی دریافت وام خرید مسکن باید حدود 243 میلیون تومان در ابتدای کار هزینه کند.
سهم 36درصدی هزینه مسکن در سبد خانوار
بر اساس اطلاعات و آمار وزارت راه و شهرسازی از تحولات بازار مسکن، متوسط هزینه مسکن در سبد خانوارهای روستایی طی بازه زمانی 20ساله از 1375 تا 1395 بالغ‌بر 26.4درصد افزایش یافته است؛ در خانوارهای شهری نیز این هزینه از 33.5درصد سال 75 به 34.1درصد در 1395 افزایش یافته است. در مدت یادشده طی برخی سال‌ها این هزینه روند سینوسی طی کرده و بعضا کاهشی بوده است.در 1380 هزینه مسکن خانوارهای شهری 829 هزار و 921 تومان، یعنی معادل 31.9درصد سبد هزینه خانوار بوده است. در سال 85 این هزینه به یک‌میلیون و 984 هزار و 130 تومان افزایش‌یافته، اما درعین‌حال سهم این رقم از سبد هزینه خانوارها به 29.5درصد در مقایسه با سال 80 کاهش‌یافته است.
در سال‌های 80 و 85 به ترتیب متوسط هزینه مسکن در سبد خانوارهای روستایی 17.2 و 15.1 درصد بوده است. در 1390 متوسط هزینه مسکن در سبد خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب چهارمیلیون و 438 هزار و 344 تومان (33.4 درصد) و یک‌میلیون و 532 هزار و 984 تومان (18.3درصد) بود.در سال 95 متوسط هزینه مسکن خانوارهای شهری و روستایی نیز 9.7 میلیون (34.1 درصد) و دومیلیون و 936 هزار تومان (18.7 درصد) بود.
آخرین آمار مربوط به هزینه مسکن در سبد خانوارها را معاون سابق مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی در سال 99 اعلام کرد. محمود محمودزاده 22 آذر سال 99 دراین‌باره گفته بود: متوسط سهم مسکن در هزینه خانوارهای شهری در سال 98 حدود 36 درصد بوده است.
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که «مسکن، سوخت و روشنایی» بالاترین سهم را در هزینه‌های سالانه یک خانوار شهری در 1402 به خود اختصاص داده است. سهم هزینه مسکن از درآمد خانوار در ایران به 38درصد رسیده است.
سهم مسکن از سبد خانوارهای ایرانی به بحران تبدیل شده است؛این در حالی است که مطابق با استانداردهای جهانی، سهم هزینه مسکن از سبد خانوار نباید از ۳۰ درصد تجاوز کند؛ در غیر این صورت سطح رفاه خانوارها به‌طور مستقیم هدف قرار می‌گیرد.
گزارش‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد متوسط مبلغ اجاره ماهانه به اضافه 3درصد ودیعه طی 1390 بالغ‌بر متری ۱۳هزار و ۸۸۸ تومان بوده است. این شاخص در 1391 به متری ۲۲هزار و ۱۱۲ تومان رسیده است.رشد قیمت اجاره‌بها در 1399 سرعت گرفته و فشار زیادی به مستأجران وارد کرده است. در این راستا، مبلغ اجاره‌بها نیز به متری ۶۳ هزار تومان رسیده است.اجاره‌بها در سال 1400 وارد مرحله بحرانی جدیدی شده است. در آن مقطع، مستأجران برای هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران، باید ۸۹ هزار تومان پرداخت می‌کردند.
وام ساخت مسکن تأثیرگذارتر است
فرشید ایلاتی، کارشناس مسکن، درباره تأثیرگذاری وام 960میلیون‌تومانی بر خانه‌دارشدن مردم در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» اظهار کرد: با 700 میلیون تومان در شهرهای مختلف متراژ‌های متفاوتی از مسکن می‌توان خرید. در کل این عدد نسبت به رقم‌های بازار مبلغ کمی است و تأثیر چندانی ندارد.
او با اشاره به اینکه وام موجود مسکن با نرخ هزینه تهیه اوراق دریافت وام، مبلغ پایینی است، افزود: در دنیا وام خرید مسکن زنجیره‌ای از مسائل را به‌همراه خود دارد. عموما وام ساخت مسکن داده می‌شود تا در حوزه ساخت مسکن رونق ایجاد شود.
ایلاتی ادامه داد: وام ساخت در انتها به خریدار منتقل می‌شود؛ برای مثال، خانه‌ای خریداری می‌شود که با وام ساخته شده است. بخشی از قیمت خانه مبلغ پرداختی است و بخشی از مبلغ وامی است که توسط سازنده از بانک گرفته‌شده و به‌صورت اقساطی پرداخت می‌شود. این کارشناس مسکن تشریح کرد: این مکانیسم بهینه است و باعث رونق ساخت مسکن می‌شود و خریداران می‌توانند خانه‌ها را با شرایط مناسب‌تری تهیه کنند.
او خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم روی وام دومنظوره به‌صورت وام ساخت قابل‌انتقال به خریدار کار کنیم، می‌توانیم شرایط مناسبی در حوزه عرضه و تقاضای مسکن داشته باشیم. ایلاتی افزود: برای بهبود بازار مسکن باید مشخصا ساخت مسکن را رونق دهیم. از طریق طرح‌های ملی می‌توان اقشار فاقد مسکن را که نیازمند مسکن هستند، صاحب مسکن کرد.
