در شرایطی که نرخ بیکاری در بسیاری از مناطق کشور روندی صعودی دارد، مشاغل خانگی به عنوان یکی از موثرترین راهکارهای اشتغالزایی و توسعه اقتصاد خانوادهها مطرح شدهاند. با این حال، نبود حمایتهای هدفمند، ضعف زیرساختها و کمبود دسترسی به بازار فروش، مهمترین چالشهای پیشروی فعالان این حوزه است.
سهم مشاغل خانگی از بازار کار، با توجه به گزارشهای مختلف، بین 10تا 15درصد تخمین زده شده است. برخی گزارشها سهم مشاغل غیررسمی را، که شامل مشاغل خانگی هم میشود، تا 57درصد نیز اعلام کردهاند. این مشاغل نقش مهمی در اقتصاد دارند و به عنوان یک منبع مهم اشتغال به شمار میآیند.
بر اساس آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مشاغل خانگی بیش از 10درصد سهم اشتغال غیررسمی کشور را به خود اختصاص دادهاند. این مشاغل که عمدتاً توسط زنان، سالمندان، و اقشار آسیبپذیر در مناطق شهری و روستایی اداره میشوند، توانستهاند در کاهش فقر، مهاجرت و توانمندسازی اقتصادی نقش مؤثری ایفا کنند.
*چالشهای اصلی مشاغل خانگی
از مهمترین مشکلات فعالان این حوزه میتوان به عدم دسترسی به تسهیلات بانکی مناسب، نبود بیمههای حمایتی، کمبود آموزشهای تخصصی، نبود برندسازی و فروش مستمر محصولات اشاره کرد. همچنین فقدان شبکههای توزیع و فروش مناسب باعث شده بسیاری از محصولات تولیدی در خانه، بدون دستیابی به بازار مصرف، انبار شوند یا با قیمت پایین به فروش برسند.
خانم ناصری، یکی از تولیدکنندگان صنایع دستی در کرمانشاه میگوید: «برای دریافت وام باید ضامن کارمند داشته باشم. بیمه ندارم و محصولاتم را فقط در نمایشگاههای فصلی میفروشم. اگر حمایت واقعی بود، میتوانستم دو نفر دیگر را هم مشغول به کار کنم.»
*پرداخت تسهیلات مشاغل خانگی تا تیرماه 1404
سید مالک حسینی ، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار اخیراً در گفتوگویی تلویزیونی از پرداخت تسهیلات مشاغل خانگی به پروندههای تشکیل شده تا تیر ماه امسال خبر داد و گفت:یکی از دغدغههای جدی ما بحث تسهیلات خرد و خانگی بود که در سال 1403مصوب شده و پروندهها تشکیل شده بود. تعداد زیادی از هموطنان تشکیل پرونده داده بودند، ولی متاسفانه به زمان لازم برای انتهای سال 1403 نرسید. خوشبختانه در مصوبه شورای عالی اشتغال این موضوع قید شد و با همکاری خوب بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه روز چهارشنبه بانک مرکزی آن را ابلاغ کرد.
وی توضیح داد: بر این اساس پروندههایی که تاکنون تشکیل شده ولی منجر به پرداخت نشدهاند حداکثر تا تیرماه سال جاری امکان پرداخت خواهند داشت.
معاون اشتغال وزیر کار:پروندههای متقاضیان وام مشاغل خانگی که تاکنون تشکیل شده ولی منجر به پرداخت نشده است، حداکثر تا تیرماه سال جاری امکان پرداخت خواهند داشت.حسن بزرگ کار این است که بدون بروکراسی اداری، کسانی که در حوزه مشاغل خانگی و خرد میخواستند از تسهیلات تکلیفی بانکها استفاده کنند این تسهیلات را دریافت خواهند کرد و این خبر خوبی برای متقاضیان وام مشاغل خانگی است که پروندهها به بانک ارجاع و روند پرداخت شروع میشود.
حسینی در عین حال به مبلغ وام مشاغل خانگی و سقف آن اشاره کرد و گفت: معمولا برای مشاغل خرد و خانگی طبق مصوبههای قبل تا سقف 150میلیون تومان به افراد مستقل و بر اساس طرحی که میدهند، پرداخت میکنیم و تا سقف 300میلیون تومان برای رستههای خاصی که مشخص شده طبق تفاهمی که دستگاهها با بانک مرکزی دارند، اختصاص میدهیم.
معاون اشتغال وزارت کار تصریح کرد: یک بخش هم تحت عنوان پشتیبان داریم که تا سقف 4میلیارد تومان امکان پرداخت با نرخ 4درصد را داشته و فرایند خاص خودش را دارد به این نحو که کسانی که می خواهند از این تسهیلات استفاده کنند میتوانند به سایت وزارت اقتصاد بخش مشاغل خانگی مراجعه کنند و به عنوان نیروی پشتیبان احراز شوند. اگر بتوانند زنجیرهای از کسب و کارها را با خود همراه داشته باشند تا سقف 4میلیارد تومان از این تسهیلات برخوردار میشوند.
در سالهای گذشته وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تلاش کرده تا با اتصال مشاغل خانگی به بازار کار در جهت احیای مشاغل خانگی و توسعه کسب و کارهای خرد و خانگی اقدام کند. هر چند که مشاغل خانگی همواره به عنوان یک شغل کوچک مظلوم واقع شده اما باید با هم افزایی و همراهی و مشارکت جمعی در جهت احیای مشاغل خانگی اقدام کرد.
معاون اشتغال وزارت کار با اشاره به اینکه سال پرکاری برای مشاغل خانگی خواهد بود گفت: امسال در نظر داریم با برگزاری نمایشگاههای متعدد مشاغل خانگی و توسعه دسترسی به سکوهای عرضه برخط محصولات، ظرفیت فروش را افزایش دهیم.
حسینی با اشاره به نخستین رویداد ملی مشاغل خانگی با هدف اتصال به بازار افزود: این رویداد ملی که همزمان با روز مشاغل خانگی (22 اردیبهشتماه) برگزار میشود، منجر به اتصال زنجیره تأمین فعالان مشاغل خانگی و پشتیبانان به پژوهشگران و سیاستگذاران دولتی و ایجاد زنجیره ارزش افزوده برای اقتصاد ملی و تقویت سطح رفاه اجتماعی خواهد شد. این رویداد ملی با مشارکت سیاستگذاران و نمایندگان فعال این حوزه برگزار میشود.
