در شرایطی که بخش کشاورزی استان اصفهان با بحران کمآبی و محدودیت منابع طبیعی روبهروست، بسیاری از کارشناسان معتقدند آینده این بخش نه در گسترش سطح زیرکشت، بلکه در تغییر رویکرد به سمت تولیدات دانشبنیان و کممصرف نهفته است. یکی از مسیرهای کلیدی در این تحول، توسعه صنعت «اصلاح گیاهان» و «تولید بذرهای نوین» است؛ حوزهای که میتواند با تکیه بر ظرفیت علمی و پژوهشی موجود در استان، بهویژه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، زمینهساز شکلگیری یک زنجیره اقتصادی جدید در بخش کشاورزی شود.
به گزارش تیمچه؛در گفتوگو با مسعود ترابی، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، ظرفیتهای اصفهان در صنعت بذر اصلاحی بررسی شده است.
اهمیت اصلاح بذر در شرایط اقلیمی جدید
ترابی با اشاره به اولویت اصلی اصلاح بذر در سالهای اخیر گفت: «مهمترین اولویت، مسئله تغییرات اقلیمی است. کاهش بارشها، افزایش دما و استفاده از آبهای شور یا نامتعارف، تنشهایی را ایجاد و کشاورزی در ایران و خاورمیانه را با چالش جدی روبهرو کرده است؛ بنابراین ما باید ارقام جدیدی اصلاح کنیم که بتوانند با این شرایط سازگار شوند.»
وی دو هدف کلیدی دیگر اصلاح بذر را اینگونه برشمرد:
-
افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات
-
بهبود خصوصیات تغذیهای و فرآوری
وضعیت تولید و مصرف بذر در کشور
رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان به وضعیت تولید بذر در کشور اشاره کرد:
-
غلات: ۱۰۰ درصد بذر غلات در داخل کشور تولید میشود، اما تنها ۵۰ درصد کشاورزان از بذور اصلاحشده استفاده میکنند.
-
سبزی و صیفی: در بهترین حالت، تنها حدود ۱۰ درصد بذرهای هیبرید گلخانهای در داخل تولید میشود و بیش از ۹۰ درصد وارداتی هستند.
-
سیبزمینی: کشور به خودکفایی در تولید غدههای اصلاحشده رسیده است.
اولویتهای اصلاح بذر در کشور
ترابی اولویتهای اصلاح بذر را به این ترتیب عنوان کرد:
-
گندم و جو برای تأمین نان و خوراک دام
-
دانههای روغنی مانند کلزا، آفتابگردان و گلرنگ
-
محصولات علوفهای مثل یونجه، شبدر و سورگوم
-
محصولات باغی مانند درختان میوه
چالشها و فرصتهای صنعت بذر
چالشهای اصلی:
-
کمبود آگاهی در سطح سیاستگذاران
-
کمبود حمایت مالی و قانونی
-
طولانی بودن فرآیند اصلاح (۸ تا ۱۰ سال)
فرصتهای موجود:
-
صنعت بذر یکی از سودآورترین صنایع جهان محسوب میشود
-
امکان استفاده از آبهای نامتعارف یا پساب تصفیهشده برای تولید بذرهای اصلاحشده
-
حمایتهای معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری از شرکتهای دانشبنیان فعال در این حوزه
آینده اصلاح بذر در اصفهان
ترابی در مورد آینده این صنعت در اصفهان گفت: «اگر دولت بهصورت راهبردی روی صنعت بذر سرمایهگذاری کند، اصفهان بهدلیل زیرساختهای پژوهشی، علمی و نیروی انسانی متخصص، ظرفیت تبدیلشدن به یکی از قطبهای اصلی بذراصلاحی کشور را دارد.»
وی تأکید کرد: «با توجه به محدودیت منابع آبی، ورود به صنعت بذر اصلاحی یک انتخاب هوشمندانه است؛ چون بذر اصلاحی را میتوان با استفاده از پساب تصفیهشده یا آبهای خاکستری تولید کرد.»
نتیجهگیری
اصلاح بذر نه یک پروژه علمی صرف، بلکه یک ضرورت حیاتی برای آینده کشاورزی کشور است. اصفهان با تکیه بر تجربه پنج دههای مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان و وجود نیروهای متخصص، میتواند از استانی کمآب به مرکز نوآوری کشاورزی ایران تبدیل شود. این تحول میتواند اشتغال پایدار ایجاد کند، ارزش افزوده بالا به همراه داشته باشد و الگوی کشاورزی علمی و سازگار با محیطزیست را در کشور ترویج دهد.
